Nα πως δουλευουν οι βιολογικοί καθαρισμοί στην Eλλάδα

Πόρισμα-σοκ

Οι επιθεωρητές περιβάλλοντος είναι σαφείς στο πόρισμά τους για τη λειτουργία του βιολογικού καθαρισμού«Η ελεγχόμενη επιχείρηση και οι κατά νόμο υπεύθυνοι υποβαθμίζουν το περιβάλλον». Το πόρισμα έχει ήδη πάει στον εισαγγελέα.

Μία από τις… αξέχαστες στιγμές στο Δημοτικό Συμβούλιο. Στις 2 Φεβρουαρίου του 2009 ο κ. Γιωτάκης εμφανίζεται με τρία μπουκαλάκια νερό. Ένα από αυτά περιέχει το νερό της εκροής του βιολογικού καθαρισμού. Ο δήμαρχος Πασσαρώνος Σάκης Βλέτσας τον παροτρύνει να το πιει για να πείσει τον κόσμο ότι δεν υπάρχει πρόβλημα.

Ένα πόρισμα-καταπέλτης για τη Δημοτική Επιχείρηση Ύδρευσης και Αποχέτευσης Ιωαννίνων (ΔΕΥΑΙ) και ντροπή για την πόλη βρίσκεται από την περασμένη εβδομάδα στα χέρια του εισαγγελέα. Οι επιθεωρητές περιβάλλοντος καταγράφουν την πλημμελή λειτουργία του εργοστασίου βιολογικού καθαρισμού και κατ’ επέκταση τη συμμετοχή των υπευθύνων σε περιβαλλοντικό έγκλημα. Το συμπέρασμα των επιθεωρητών είναι σαφές: «Η ελεγχόμενη επιχείρηση και οι κατά νόμο υπεύθυνοι υποβάθμιζαν το περιβάλλον», και προφανώς συνεχίζουν να το υποβαθμίζουν αφού τίποτα σχεδόν από όσα διαπιστώνονται στο πόρισμα, δεν έχει διορθωθεί.
Και τι δεν βρήκαν οι επιθεωρητές, κατά τον επιτόπιο έλεγχο στις 7 Δεκεμβρίου 2009. Βρήκαν ότι δεν λειτουργούσε η μονάδα τριτοβάθμιας επεξεργασίας, ότι βιομηχανίες συνδέονται με το αποχετευτικό δίκτυο της ΔΕΥΑΙ χωρίς την προβλεπόμενη άδεια, ότι δεν πραγματοποιούνταν αποχλωρίωση των χλωριωμένων αποβλήτων, ότι δεν γίνονταν μικροβιολογικές αναλύσεις, ότι το εργοστάσιο δεχόταν για επεξεργασία μεγαλύτερες ποσότητες αποβλήτων από αυτές που μπορούσε να επεξεργαστεί, ότι δεν υπήρχαν μέτρα αντιρρυπαντικής τεχνολογίας για τη διαχείριση στερεών και αέριων αποβλήτων, ότι υπήρξε ελλιπής παρακολούθηση των υδάτινων αποδεκτών κ.λπ.
Οι παραβάσεις είναι πολύ σοβαρές και τα επιχειρήματα-απαντήσεις της ΔΕΥΑΙ, οι οποίες δόθηκαν γραπτά μετά την αυτοψία, δεν έπεισαν τους επιθεωρητές. «Η ΔΕΥΑΙ δεν μπορεί να γνωρίζει αν το εργοστάσιο λειτουργεί ορθά και επομένως αν επιβαρύνεται ο υδάτινος αποδέκτης από τη διάθεση αμφιβόλου ποιότητας επεξεργασμένων αποβλήτων σε αυτόν» καταλήγουν στο πόρισμά τους.
Το καμάρι της δημοτικής αρχής, ο τριτοβάθμιος βιολογικός καθαρισμός, φαίνεται ότι τελικά έχει σοβαρά προβλήματα. Η ΔΕΥΑΙ παραδέχεται ότι η μονάδα τριτοβάθμιας επεξεργασίας (μηχανική φίλτρανση) δεν λειτουργεί πλήρως… από άποψη όμως. Κι αυτό επειδή, όπως σημειώνει στην απολογία της, δεν ήταν απαραίτητη η λειτουργία της για την επίτευξη της απαιτούμενης ποιότητας εκροής των επεξεργασμένων λυμάτων -«άσκοπη κατανάλωση ενέργειας» (!) επισημαίνει- υπονοώντας ότι προστατεύει το περιβάλλον. Μόνο που με αυτή την ενέργειά της θέτει σε κίνδυνο το περιβάλλον, καθώς τα λύματα που καταλήγουν στην τάφρο της Λαψίστας μπορεί να είναι ανεπαρκώς επεξεργασμένα.
Μείζον περιβαλλοντικό θέμα προκύπτει κι από το γεγονός ότι τα χλωριωμένα απόβλητα δεν υπόκεινται αποχλωρίωση εδώ και 12 χρόνια. Η ΔΕΥΑΙ επικαλείται την έλλειψη μονάδας αποχλωρίωσης, την οποία προγραμματίζει να δημιουργήσει όταν αναβαθμίσει και επεκτείνει το εργοστάσιο – ένα φιλόδοξο σχέδιο εδώ και χρόνια, το οποίο ακόμα δεν έχει προχωρήσει όμως. Προσπαθεί δε να δικαιολογήσει την απουσία της μονάδας, αναφέροντας ότι ακόμα και χωρίς αυτήν, «το υπολειμματικό χλώριο στην εκροή είναι εντός των ορίων». Ωστόσο, στην ίδια απολογία, σε ένα άλλο απόσπασμα, η ΔΕΥΑΙ πέφτει σε αντίφαση. «Δεν γίνονται καθημερινές μετρήσεις υπολειμματικού χλωρίου εκ παραδρομής»! Και για να γίνει κατανοητό με πόσο εγκληματικό τρόπο αντιμετωπίζει η ΔΕΥΑΙ την όλη ιστορία, πρέπει να σημειωθεί ότι η διάθεση χλωριωμένων αποβλήτων σε επιφανειακά ύδατα διαταράσσει την ισορροπία του οικοσυστήματος.
Ένα οικοσύστημα το οποίο η ΔΕΥΑΙ το αντιμετωπίζει ως εχθρό της, αφού ούτε μικροβιολογικές αναλύσεις των αποβλήτων που καταλήγουν στην τάφρο της Λαψίστας κι από κει στον Καλαμά δεν κάνει, ούτε δείγματα παίρνει. Οι δικαιολογίες της βέβαια είναι αστείες. Κάθε φορά που οι επιθεωρητές περιβάλλοντος της επισημαίνουν τις ελλείψεις, η ΔΕΥΑΙ απαντά με την περίφημη φράση «εκ παραδρομής δεν έγινε». Εκ παραδρομής δεν γίνεται κάτι μία φορά, κι όχι επί πολλά χρόνια.
Και η αδιαφορία δεν σταματά εδώ. Η διαχείριση των στερεών αποβλήτων (παραγόμενη ιλύς και παραπροϊόντα, όπως άμμος) δεν υφίσταται στην ουσία. Η ΔΕΥΑΙ προσκόμισε κάποιες αποσπασματικές συμβάσεις με την εταιρία Cosmocleanμόνο για τη μεταφορά ιλύος στη χωματερή της Δουρούτης –κάτι που δεν επιτρέπεται (η ιλύς πρέπει να πάει σε οργανωμένο χώρο διάθεσης αποβλήτων). Και μια ακόμη αστειότητα: Η δημοτική επιχείρηση δεν κατέγραφε τα στοιχεία (προέλευση, ποιότητα, ποσότητα) των βοθρολυμάτων με το επιχείρημα ότι ενδεχόμενη προσπάθειά της κατέληγε σε απεργιακές κινητοποιήσεις των βυτιοφορέων! Σημειωτέον ότι η ΔΕΥΑΙ από την ημέρα της αυτοψίας, 7 Ιανουαρίου 2009, μέχρι την ολοκλήρωση του πορίσματος, 23 Σεπτεμβρίου 2010, προχώρησε σε κάποιες μικρές διορθωτικές κινήσεις για τα μάτια των επιθεωρητών.

Όταν έλεγαν ότι δεν υπάρχει «κανένα πρόβλημα»

Στις 2 Φεβρουαρίου του 2009, ο γενικός διευθυντής της ΔΕΥΑΙ Κώστας Γιωτάκης εμφανίστηκε στο Δημοτικό Συμβούλιο έχοντας μπροστά του τρία μπουκαλάκια με νερό: ένα από την Παμβώτιδα, ένα με προϊόν εκροής από τον βιολογικό καθαρισμό και ένα ανεπεξέργαστο προϊόν του βιολογικού, για να ενισχύσει την άποψη της δημοτικής αρχής ότι δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα. Η πρωτότυπη αυτή παρουσίαση είχε γίνει με αφορμή το περιστατικό υπερχείλισης του βιολογικού καθαρισμού, η οποία είχε γίνει τον Δεκέμβριο του 2008. Ο δήμαρχος Νίκος Γκόντας δε, είχε ρίξει μεταξύ άλλων την ευθύνη στους «ανάλγητους συμπο­λίτες μας» κατηγορώντας όσους έχουν παράνομες συνδέσεις. Από τις εξηγήσεις της δημοτικής αρχής και της ΔΕΥΑΙ δεν είχαν πειστεί οι δήμαρχοι των παρακαλάμιων δήμων, αλλά ούτε και η αντιπολίτευση του Δήμου, οι οποίοι επέμειναν ότι η υπερχείλιση δεν είναι καθαρή. Εκείνη την περίοδο, με αφορμή το περιστατικό της υπερχείλισης, είχαν κάνει έλεγχο και οι υπηρεσίες της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Ιωαννίνων, με τον νομάρχη Αλέκο Καχριμάνη να έχει πάρει σοβαρά το έργο της προστασίας του υδάτινου οικοσυστήματος και να κοντράρεται με τον κ. Γκόντα. Οι υπηρεσίες είχαν διαπιστώσει πλημμελή λειτουργία του βιολογικού καθαρισμού, ακόμα και ύπαρξη τοξικών. Ο νομάρχης κ. Καχριμάνης είχε δεσμευτεί τότε ότι θα δώσει στη δημοσιότητα το πόρισμα των υπηρεσιών –κάτι που δεν έκανε-, ενώ είχε προειδοποιήσει με επιβολή βαρύτατου προστίμου και μήνυση κατά παντός υπευθύ­νου. Μήνυση δεν έγινε ποτέ. Από ό,τι φαίνεται η ευαισθησία του νομάρχη εξαντλήθηκε στις δημόσιες δηλώσεις. Όσο για το πρόστιμο, «έπεσε» στις 20 Μαρτίου 2009, αλλά δεν ήταν βαρύτατο. Μόλις 5.000 ευρώ, λες και η ΔΕΥΑΙ είναι κατάστημα υγειονομικού ενδιαφέροντος.
Ερωτήματα δε προκύπτουν από την όλη ιστορία και για τον πρώην υφυπουργό Περιβάλλοντος Σταύρο Καλογιάννη. Ο κ. Καλογιάννης είχε δώσει εντολή τότε, τέλη Δεκεμβρίου 2008-αρχές Ιανουαρίου 2009, στους επιθεωρητές περιβάλλοντος να ασχοληθούν με την υπόθεση. Όπως προκύπτει από το εν λόγω πόρισμα που πήγε στον εισαγγελέα, η αυτοψία των επιθεωρητών περιβάλλοντος έγινε στις 7 Δεκεμβρίου του 2009, όταν δηλαδή η κυβέρνηση της ΝΔ είχε αποχωρήσει. Στα επισυναπτόμενα έγγραφα του πορίσματος, οι επιθεωρητές αναφέρονται σε καταγγελία των δημάρχων των παρακαλάμιων δήμων η οποία έγινε τον Μάιο του 2009. Το πόρισμα αυτό, δηλαδή, είναι πολύ μεταγενέστερο της εντολής του κ. Καλογιάννη.