Βρυξέλλες 11/3/2011 από την ματιά ενός Έλληνα Οικονομολόγου.....

 Τι σημαίνει το τελικό κείμενο αποφάσεων για την Ελλάδα και όχι μόνο

Βιογραφικό σημείωμα συγγραφέα: Ο Κώστας Νικολάου γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Άρτα. Το 1996 εισήχθη στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών για να αποφοιτήσει από το Τμήμα Επιχειρησιακής Έρευνας και Μάρκετινγκ. Σήμερα κατέχει τη θέση του Trade Marketing and Operations Administration Manager, στα Γρηγόρης Μικρογεύματα, κλάδος εστίασης, με 250 καταστήματα σε 4 χώρες. Είναι κάτοχος Μεταπτυχιακού τίτλου στη Διοίκηση Επιχειρήσεων (MBA) από το Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών και έχει διατελέσει για πάνω από μία δεκαετία στέλεχος του ιδιωτικού τομέα στο χώρο του Μάρκετινγκ και των Πωλήσεων. Σήμερα ζει στην Αθήνα.

 Μέσα σε κλίμα πανικού και ενώ τα σενάρια για χρεοκοπία και άλλα, κυκλοφορούσαν στο Διαδίκτυο με μανία, 

πραγματοποιήθηκε στις 11 Μαρτίου, ημέρα Παρασκευή, η έκτακτη σύνοδος στις Βρυξέλλες, προκειμένου να παρθούν, όπως και έγινε πολύ σημαντικές αποφάσεις για το μέλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Ευρώπης γενικότερα. Αποφασίστηκαν πράγματα που πριν 2 χρόνια δε θα τολμούσαμε να σκεφτούμε ότι θα μπορούσαν να αποφασιστούν, ωστόσο σήμερα τα πράγματα είναι πολύ διαφορετικά και πια δεν υπάρχουν εκπλήξεις, παρά μόνο εξελίξεις και προσαρμογές στο περιβάλλον της κρίσης.

Η ανάλυση που ακολουθεί προκύπτει μέσα από τη μελέτη του κειμένου των τελικών αποφάσεων (το οποίο είναι από μέρους μου στη διάθεση, οποιουδήποτε το ζητήσει, στην αγγλική) και έχει σκοπό να αναφερθεί σε μερικά σημεία που πιθανώς έχουν ακουστεί στα ΜΜΕ ή και άλλα που δεν έχουν ακουστεί ή αναλυθεί, που αξίζουν τον κόπο. Το κείμενο, πέραν κάποιων βασικών σημείων που αναφέρονται ξεκάθαρα σε Ελλάδα και Ιρλανδία, τις χώρες που ήδη βρίσκονται υπό τη βοήθεια του IMF (International Monetary Fund ή αλλιώς του γνωστού κακού λύκου του παραμυθιού ΔΝΤ) και του EFSF (European Financial Stability Facility - Ευρωπαϊκού Ταμείου Σταθερότητας ή αλλιώς Ευρωπαϊκού ΔΝΤ), αναφέρεται και σε 4 βασικές αρχές για να επιτευχθεί ισχυρός κεντρικός συντονισμός, όσον αφορά την ανταγωνιστικότητα της κάθε χώρας και τη σύγκλιση των οικονομιών μέσα την ένωση.

Τα ξεκάθαρα για την Ελλάδα είναι:

• Μείωση του επιτοκίου με το οποίο δανειζόμαστε τα 110 δις του ΔΝΤ, από 5,2% σε 4,2%.
• Αύξηση του χρόνου αποπληρωμής στα 7,5 χρόνια.
• Οπωσδήποτε συνέχιση των μεταρρυθμίσεων (θα αναφερθούμε σε μερικές και πιο κάτω).
• Οπωσδήποτε να προχωρήσει το πρόγραμμα αποκρατικοποιήσεων 50 δις.
• Θα μπορεί το Ταμείο Στήριξης να αγοράσει ελληνικά ομόλογα στη λεγόμενη πρωτογενή αγορά.

Να αναφέρω εδώ ότι τα διάφορα σενάρια περί χρεοκοπίας, δεν είναι ακριβώς όπως τα αναφέρουν οι πιο πολλοί. Είναι λίγο τεχνικό από οικονομικής πλευράς το θέμα, απλά η κατάσταση είναι ως εξής: Μια χώρα χρεοκοπεί, όταν δεν έχει να πληρώσει τους δανειστές της – μέσω της αναχρηματοδότησης των ομολόγων της που λήγουν σε τακτά χρονικά διαστήματα. Αυτό είναι ξεκαθαρισμένο ότι είναι πολύ δύσκολο να συμβεί για τα επόμενα 2 χρόνια, όσο έχουμε εισπράττειν τα λεφτά του ΔΝΤ. Άρα, υποθέσεις όπως «αύριο δεν έχουν να πληρώσουν τους μισθούς του δημοσίου και πτωχεύουμε», δεν ισχύουν. Απλά, σε 2 χρόνια, όταν τελειώσει το δάνειό μας, εάν δεν είμαστε σε θέση να δανειστούμε ή να αποπληρώσουμε τα ομόλογά μας, ναι υπάρχει η περίπτωση χρεοκοπίας. Σαφώς, μέχρι τότε, το αν η κατάσταση είναι έκρυθμη είναι κάτι διαφορετικό, από κοινωνικής πλευράς, ωστόσο επίσημη χρεοκοπία μέχρι τότε, δεν έχουμε.

Σαφώς τα 2 πρώτα μέτρα είναι ανακουφιστικά και περιέργως σχεδόν σύσσωμος ο πολιτικός κόσμος τα αποδέχτηκε. Δυστυχώς, έχουμε φτάσει να θεωρούμε περίεργο το αυτονόητο πια με την πολιτική, αλλά συνεχίζουμε. Τα μέτρα αυτά σημαίνει ότι σαν απόλυτο ποσό θα πληρώσουμε περισσότερους τόκους, αυτό θα γίνει σε μεγαλύτερη χρονική περίοδο, απλά με την επιμήκυνση πετυχαίνουμε να μην χρειάζεται να βγούμε στις αγορές να δανειστούμε τα ποσά των ομολόγων που λήγουν.

Για τις μεταρρυθμίσεις, χωρίς να αναφέρει ξεκάθαρα ποιες πρέπει να είναι για την χώρα μας, όπως είναι λογικό, μέσα από τις 4 βασικές αρχές στις οποίες θα αναφερθούμε σύντομα, τίθενται διάφορα πολύ ωραία θέματα.

Για το πακέτο των 50 δις αποκρατικοποιήσεων και ανάπτυξης προγράμματος εκμετάλλευσης γης, (€ 50 bn privatization and real estate development programme, όπως αναφέρεται με ακρίβεια στο αγγλικό κείμενο), πρέπει να σκεφτούμε εκτός από το πόσο γρήγορα μπορεί να γίνει αυτό ( και ότι βασικά μιλάμε για τις υποδομές της χώρας, αντικείμενο που ξεσηκώνει πολύ κόσμο – ωστόσο δε θα το αναλύσουμε σήμερα), ότι όταν π.χ. μιλάμε για το Ελληνικό, ότι θα μπορούσαμε να κερδίσουμε 5-7 δις ευρώ, σκεφτείτε ότι αυτά είναι μόνο τα χρήματα για την αγορά, ο επενδυτής θα πρέπει να «ρίξει» πιθανώς άλλα τόσα για να κάνει αυτά που θέλει να κάνει. Πόσους τέτοιους επενδυτές θα μπορέσουμε να βρούμε; Επειδή καταλαβαίνετε ότι ουσιαστικά σε τέτοια θέματα ανταγωνιζόμαστε την παγκόσμια αγορά, πρέπει να είμαστε πολύ ουσιαστικοί και καθόλου γραφειοκράτες, γίνεται;

Η δυνατότητα επαναγοράς ελληνικών ομολόγων είναι ουσιαστικά το λεγόμενο κούρεμα του χρέους, κι όμως ναι αυτό είναι. Πάλι σε τεχνικά ζητήματα, αλλά απαραίτητο. Σήμερα, όταν δανείζεται ένα κράτος, πουλάει τα ομόλογά του στην πρωτογενή αγορά, στους πρώτους αγοραστές ας πούμε. Αυτοί έχουν τη δυνατότητα από εκεί και πέρα, να τα διαπραγματευτούν στη δευτερογενή αγορά, στην απλή λιανική ας το παρομοιάσουμε με τις επιταγές που φέρνουν βόλτα από προμηθευτή σε προμηθευτή. Μέσα από αυτή τη μεταπώληση, τα ομόλογα αλλάζουν αξία κάθε φορά, αναλόγως την περίπτωση. Έτσι, εδώ, ο μηχανισμός που στήνεται είναι: η Ελλάδα πούλησε κάτι με αξία 100, σήμερα αξίζει 70, επαναγοράζουμε στο 70 και έτσι σβήνουμε το 30!!! Αρκεί να έχουμε τα λεφτά, τα οποία θα μας τα βρει η Ευρώπη!!! Επιπλέον μία βασική διαφορά είναι ότι θα τα επαναγοράσουμε κατόπιν συμφωνιών, στην πρωτογενή και όχι στη δευτερογενή αγορά, αφού ζητηθούν ανταλλάγματα από αυτούς που θα μας δώσουν πίσω τα ομόλογά τους. Αυτό που μένει να ξεκαθαριστεί και είναι και η ουσία είναι από ποιον θα τα αγοράσουμε. Χοντρικά σήμερα, το χρέος είναι 189 δις από τις αγορές (π.χ. σε Γερμανία-Γαλλία (ασφαλιστικά ταμεία κυρίως – γερμανικές και γαλλικές συντάξεις δηλαδή), 57 δις ελληνικές και κυπριακές τράπεζες, 61 δις Κεντρική Ευρωπαϊκή Τράπεζα και 38 δις στο ΔΝΤ. Κάντε μόνοι σας τις υποθέσεις ποιος θα πάρει τι!!!

Για να μην νομίζουμε πάντως ότι θα χαθούν δις, να αναφέρω και το κρυφό κομμάτι της υπόθεσης. Υπάρχουν τα λεγόμενα CDS (Credit Default Swaps), τα οποία κοινώς είναι τα «στοιχήματα» για να συμβεί το ανάποδο από αυτό που έχω αγοράσει (ή μήπως δεν έχω αγοράσει); Δηλαδή, όπως κάποιος αγοράζει ομόλογα από Ελλάδα – δανείζει δηλαδή την Ελλάδα, μπορεί να αγοράσει το ανάποδο, να μην πληρωθεί το ομόλογο από Ελλάδα – καθαρός τζόγος!!! Το ωραίο της υπόθεσης είναι ότι ενώ ξέρουμε πόσα ομόλογα κυκλοφορούν στην αγορά, δεν ξέρουμε πόσα ανάποδα «στοιχήματα» κυκλοφορούν, ενώ δεν είσαι περιορισμένος, όπως θα φανταζόταν κάποιος, να μπορείς να αγοράσεις τα ανάποδα στοιχήματα – αντασφάλειες, μόνο αν έχεις και τα ελληνικά ομόλογα στα χέρια σου. Μπορείς ανεξαρτήτως! Είναι σαν να έχει κάποιος το αυτοκίνητό του και να μπορεί να αγοράσει και κάποιος άλλος ασφάλεια απέναντι σε τυχόν τρακάρισμά του, ώστε αν τρακάρει, να πληρωθεί και αυτός ως έχων ζημιά!

Μετά από αυτά τα πολύ ωραία για την Ελλάδα, ας περάσουμε στις 4 βασικές αρχές του κειμένου:

1.      Ευθυγράμμιση της οικονομικής (κρατικής στην περίπτωσή μας) διακυβέρνησης

2.      Ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και συνοχής

3.      Ετήσιες κεντρικές αποφάσεις-κατευθύνσεις που θα αφορούν στρατηγικές οικονομικές γραμμές για τα κράτη

4.      Σεβασμός της ακεραιότητας της Ενιαίας Αγοράς

Οι στόχοι είναι

1.      Κανόνες ανταγωνιστικότητας

2.      Διατήρηση θέσεων εργασίας

3.      Βιωσιμότητα των δημοσίων οικονομικών

4.      Ενίσχυση της οικονομικής σταθερότητας

Αυτές είναι οι γραμμές και οι στόχοι, αλλά κάθε χώρα είναι υπεύθυνη για τις αποφάσεις της. Πώς τώρα περιπλέκονται τα πράγματα τώρα, καθώς και ανάλυση των στόχων.

Ανταγωνιστικότητα

1. Δείκτες ανταγωνιστικότητας και μισθοί. Γίνεται πλήρης αποσύνδεση του σημερινού μοντέλου πληθωρισμού και αυξήσεων και αντικαθίσταται με μοντέλο βάσει δεικτών ανταγωνιστικότητας μιας οικονομίας, σε σύγκριση με τους αντίστοιχους δείκτες στην Ευρώπη. Άρα, εάν σε εμάς ο δείκτης στο Δημόσιο είναι 5, στον ιδιωτικό 40, μέσο όρο 20 και στη Γερμανία είναι στο 50, ξεχάστε τις αυξήσεις…ή βρείτε άλλους τρόπους και εδώ έρχεται η μείωση του Δημοσίου λοιπόν. Να αναφέρω εδώ, πώς είναι κατά τη γνώμη μου η λειτουργία του δημοσίου ή πώς μάλλον πρέπει να την βλέπουμε. Ας φανταστούμε μία εταιρία που έχει μόνο τμήμα Οικονομικό και τμήμα Πωλήσεων. Το ένα τμήμα υποστηρίζει και το άλλο φέρνει τα έσοδα. Είναι δυνατόν για να σταθεί η εταιρία, το υποστηρικτικό τμήμα να πληρώνεται περισσότερο, να μην παράγει (απλά υποστηρίζει τις πωλήσεις) και να δημιουργεί και προβλήματα στο παραγωγικό τμήμα? Σήμερα έτσι είμαστε. Αντί το δημόσιο να στηρίζει τη λειτουργία της αγοράς, είναι βαρύ, μη λειτουργικό, εμποδίζει και φτάσαμε το υποστηρικτικό τμήμα να πληρώνεται περισσότερο από τις πωλήσεις…
2. ‘Ανοιγμα των κλειστών επαγγελμάτων. Πονεμένη υπόθεση, για να σκεφτείτε πώς το βλέπουμε στον κλάδο μας, φανταστείτε να υπήρχε κλειστό επάγγελμα εστιάτορας, μόνο κάθε 200 μέτρα 1 εστιατόριο και αυτό με μίνιμουμ τιμές για καλό κέρδος…
3. Βάρος σε Έρευνα και Ανάπτυξη και Παιδεία
4. Διόρθωση του πτωχευτικού κώδικα

Θέσεις εργασίας

1. Flexicurity, που σημαίνει ακόμα μεγαλύτερη ανάπτυξη της ευέλικτης εργασίας
2. Δια βίου εκπαίδευση του εργατικού προσωπικού
3. Διορθώσεις στο φορολογικό σύστημα, που να δίνουν κίνητρα στους εργοδότες να έχουν περισσότερους εργαζόμενους

Βιωσιμότητα των δημοσίων οικονομικών

1. Συντάξεις και προσδόκιμο ζωής. Σύνδεση του χρόνου που θα βγαίνουμε στη σύνταξη (αν βγει ποτέ η γενιά μου), με βάσει το προσδόκιμο ζωής και όχι ό,τι ίσχυε έως σήμερα, δηλαδή στον ιδιωτικό τομέα κάπου μετά τα 60 και στο δημόσιο, από 40 έως 50 χρονών μάξιμουμ, δυστυχώς έτσι ήταν…
2. Μείωση όλων των πρόωρων συνταξιοδοτήσεων, κανένας κάτω από 55 χρονών.
3. Φρένο χρέους. Θα οριστεί μηχανισμός που θα έχει να κάνει με φρένο χρέους ανά χώρα, π.χ. δε θα γίνεται να κλείσει προϋπολογισμός με έλλειμμα μεγαλύτερο του 3%, θα πρέπει να βρεθούν τα λεφτά ή να κοπεί κάθε δανεισμός. Αυτό είναι ένα βασικό κομμάτι που αντιδρούν οι πολιτικοί, τους χαλάει τη δυνατότητα για κακοδιαχείριση…

Ενίσχυση της οικονομικής σταθερότητας

1. Αυστηρά και συνεχόμενα τεστ αντοχής στις τράπεζες.
2. Προς ενοποίηση του φορολογικού συστήματος στην Ευρώπη. Προκειμένου να μην υπάρχουν ανταγωνιστικότητες μεταξύ κρατών, θα οδηγηθούμε σε ενιαίους φορολογικούς συντελεστές, εισοδήματος, ΦΠΑ κλπ. Από τα λίγα σημεία που μας συμφέρει σαν Ελλάδα βάσει της κατάστασης σήμερα, γενικώς έχουμε υψηλό ΦΠΑ και υψηλή φορολογία φυσικών και νομικών προσώπων.

Στις 24/25 Μαρτίου, θα οριστικοποιηθούν συγκεκριμένα μέτρα, κάθε κράτος είναι υποχρεωμένο να συγκεκριμενοποιήσει τα μέτρα του, τίποτα πια δε θα γίνεται στον αέρα και με ευχολόγια. Αλλάζουμε ή βουλιάζουμε? Πια νομίζω δεν αποφασίζουμε εμείς, αλλά η Ευρώπη για εμάς, κατά τη γνώμη μου καλύτερα. Αποδεικνύεται κάθε ημέρα δυστυχώς, ότι το σημερινό μας πολιτικό σύστημα δεν μπορεί. Μάλλον είναι θέμα χρόνου πια και για τον Ευρωπαϊκό Καλλικράτη. Μία κεντρική δημοσιονομική κυβέρνηση, που θα έχει περιφέρειες. Ίσως δε γίνεται και αλλιώς, νομισματική ένωση, χωρίς κοινά δημοσιονομικά φαίνεται ότι δεν δουλεύει. Λεφτά υπάρχουν εκεί που υπάρχουν, ας μην τα φάμε άλλο όλοι μαζί, όπως μας λένε οι φίλοι μας πολιτικοί, ας αποφασίσουν οι δανειστές μας τι θα τα κάνουν και πώς θα τα διαχειριστούμε, τουλάχιστον μην τα φάνε πάλι οι πολιτικοί και η παρέα τους, γιατί όπως μας είπαν και για τη Siemens «κάτι έχει συμβεί, ίσως σοβαρό»…