ΑΡΘΡΟ ΤΟΥ Γ. ΠΑΠΑΣΤΕΦΑΝΟΥ

Το ακρωνύμιο SLAPP μάς έρχεται από την αγγλική γλώσσα και σημαίνει πρακτικά αγωγές και μηνύσεις κατά ανθρώπων που συμμετέχουν στα κοινά. Το SLAPP είναι τα αρχικά των λέξεων Strategic Lawsuit Against Public Participation, σε ελεύθερη μετάφραση παραπέμπουν σε ποινικές στρατηγικές για να αποθαρρύνουν την ενασχόληση με τα κοινά. Ο σκοπός του SLAPP είναι απλός: να «κόψουν τον βήχα» και εν τέλει να λογοκρίνουν φωνές να ασκούν δημόσια κριτική. Τα θύματα υπόκεινται σε εξευτελισμό και υπέρογκα δικαστικά έξοδα μέχρι που αργά ή γρήγορα αποθαρρύνονται, αποκαρδιώνονται και ...σωπαίνουν. Στην Καλιφόρνια, τα πράγματα είναι τόσο σοβαρά ώστε έχει θεσπιστεί και αντι-SLAPP νομοθεσία (California Code - Section 425.10) ώστε να προστατεύονται οι πολίτες που υπόκεινται σε SLAPP.

Τα παραπάνω μου ήρθαν στο μυαλό αναλογιζόμενος μερικά από τα πρόσφατα γεγονότα σχετικά με το περιβάλλον. Τον Δεκέμβρη του 2010, μάθαμε ότι διευθυντής περιβαλλοντικού Ινστιτούτου και επικεφαλής εργαστηρίου πανεπιστημιακού ιδρύματος δέχθηκαν αγωγή για όσα αποκάλυψαν έπειτα από έρευνες που πραγματοποίησαν για τον εντοπισμό και το μέγεθος περιβαλλοντικής ρύπανσης από επώνυμη βιομηχανία τροφίμων. Πριν από λίγες μέρες, ήταν η σειρά οικονομολόγου να δεχθεί αγωγή ύψους ενός εκατομμυρίου ευρώ επειδή παρουσίασε δημόσια τα οικονομικά στοιχεία που συνθέτουν το σχέδιο εξόρυξης και επεξεργασίας μετάλλων γνωστής εταιρείας. Για να θυμηθούμε και τον πολύπαθο Ασωπό, τον Δεκέμβρη του 2008 είχαμε και εκεί μια απόπειρα SLAPP κατά ενός προέδρου περιβαλλοντικού σωματείου που είχε καταφερθεί κατά μεγάλης βιομηχανίας της περιοχής και μόλις 9 μέρες μετά έλαβε εξώδικη διαμαρτυρία από την ίδια τη βιομηχανία. Και έτσι η ιστορία των SLAPP συνεχίζεται. Πολίτες που τολμούν να μιλούν δημόσια με στοιχεία «σέρνονται» στα αστικά και ποινικά δικαστήρια από εταιρείες που διαθέτουν τους απαραίτητους έμψυχους και άψυχους πόρους. Και ο αγώνας για ένα καθαρότερο περιβάλλον συνεχίζεται μετά μεγάλων εμποδίων. Μιας και το SLAPP εφαρμόζεται σε όποιον μιλά ενάντια στους ρυπαντές. Ουσιαστικά, όμως πώς θα εφαρμοσθεί η αρχή του Aarhus με τέτοιες (μη) προϋποθέσεις διαλόγου; Ζητούμενα πλέον είναι αντι-SLAPP μέτρα που να εξουδετερώνουν το εργαλείο των περιβαλλοντικών παραβατών και ρυπαντών. Το SLAPP είναι ένα εισαγόμενο εργαλείο από ένα έτερο νομικό σύστημα (αμερικανικό) με εντελώς διαφορετικές βάσεις νομικής αντίληψης και είναι αμφίβολα εφαρμόσιμο στο «πρωσικό» ελληνικό δικαστικό μοντέλο. Οπότε γίνεται μονόπλευρα άδικο και τελικά γίνεται εργαλείο εκβιαστικής ταλαιπωρίας με σκοπό να κάνουν τον κόσμο να σιωπήσει. Ολων αυτών, που ξέρουν και θέλουν να παρέμβουν σε δημόσια θέματα (όπου οι εξουσίες κατά σύστημα αδρανούν) και είναι οι μόνοι τελικά που μπορούν να βοηθήσουν την κοινωνία στην αντιμετώπιση αυτών που με τα καμώματα των εταιρειών τους αποκαλύπτεται ότι «κλέβουν οπώρας». Το SLAPP δεν βοηθά να υποστασιοποιείται η δημοκρατικότερη διαδικασία, για την ανεύρεση της αλήθειας, δεν βοηθά την ίδια την αλήθεια αλλά και την απόδοση της δικαιοσύνης στην ελλαδική πραγματικότητα. Μήπως η Πολιτεία, με δεδομένη την αργή αντίδρασή της στα προβλήματα αδειοδότησης, παράνομης λειτουργίας και εν τέλει αλόγιστης ρύπανσης, θα πρέπει να πράξει το αυτονόητο και να νομοθετήσει (νόμο αντι-SLAPP) ώστε οι φωνές ανιδιοτελούς κριτικής να μπορούν να ασκούν δημόσια κριτική χωρίς τον φόβο του εδώλιου και των υπέρογκων δικαστικών εξόδων; Αν η Πολιτεία θέλει να σταματήσει αυτό που η ίδια αποκαλεί «περιβαλλοντικό έγκλημα» (όπως ετιτλοφορείτο η ημερίδα του ΥΠΕΚΑ στις 4.12.2009), ας τολμήσει.