ΕΠΙ ΤΟΥ ΘΕΜΑΤΟΣ (του δημοτικού υπαλλήλου Σ-Α) ΣΚΕΨΕΙΣ - ΑΠΟΨΕΙΣ ΤΟΥ Χ. ΠΟΘΟΥΛΑΚΗ

«Μηδενί δίκην δικάσης πριν αμφοίν μύθον ακούσης» (Πλάτων)

(Δηλαδή: «Μην βγάλεις ετυμηγορία αν δεν ακούσεις τις εκδοχές αμφότερων των αντιδίκων»)

Για όσους με ξέρουν είμαι πολύ αυστηρός, όμως ταυτόχρονα θέλω να είμαι δίκαιος.

Το θέμα που προέκυψε με κάποιον υπάλληλο του Δήμου μας, είναι και σοβαρό και σύνθετο, αλλά σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να το εξετάζουμε στην πραγματική του διάσταση και όχι συναισθηματικά, φιλικά ή εκδικητικά.

- Εξαρχής δηλώνω ότι δεν γνωρίζω καν τον υπάλληλο του Δήμου Σπάτων – Αρτέμιδος, που πρόσφατα συνελήφθη. Επίσης δεν συνηθίζω να επηρεάζομαι από φιλίες, φιλικά ή συγγενικά πρόσωπα στις κρίσεις μου περί τα κοινά και το δημόσιο συμφέρον. Έτσι, πάνω από όλα όμως ας δούμε σε γενικές γραμμές την συζητούμενη υπόθεση και κυρίως τη διαδικασία που προσήκει στην περίπτωσή του εν λόγω υπαλλήλου, στην οποία βασιζόμαστε για να υπάρξει η επί του θέματος απονομή δικαιοσύνης. Γιατί αυτό είναι το ζητούμενο αυτή τη στιγμή.

Συγκεκριμένα, επί του θέματος, αναφέρω τα εξής:

1. Δημοτικός υπάλληλος (προϊστάμενος τμήματος Πολεοδομίας, όπως πληροφορήθηκα) συνελήφθη προφανώς γιατί υπήρξαν σοβαρές ενδείξεις διάπραξης αδικημάτων κατά την άσκηση των υπηρεσιακών καθηκόντων του. Στην κρίση αυτή καταλήγω γιατί κατά το άρθρο 5 παρ. 3 εδ. β΄ του Συντάγματος «κανένας δεν καταδιώκεται ούτε συλλαμβάνεται ούτε φυλακίζεται ούτε με οποιονδήποτε άλλο τρόπο περιορίζεται, παρά μόνο όταν και όπως ορίζει ο νόμος». Ακόμη, κατά το άρθρο 6 παρ.1 του Συντάγματος «κανένας δε συλλαμβάνεται ούτε φυλακίζεται χωρίς αιτιολογημένο δικαστικό ένταλμα, που πρέπει να επιδοθεί τη στιγμή που έγινε η σύλληψη ή η προφυλάκιση[1]». Το ένταλμα σύλληψης το εκδίδει ο τακτικός ανακριτής μετά προηγούμενη γνώμη[2] του Εισαγγελέα και μόνο στις περιπτώσεις που επιτρέπεται προσωρινή κράτηση κατά το άρθρο 282 ΚΠΔ. Συνεπώς, για να γίνουν όλα όσα διαδραματίστηκαν με τον εν λόγω υπάλληλο υπήρξε κάποια σοβαρή διαδικασία όπως επιβάλλει ο νόμος, δηλαδή οι προϋποθέσεις έκδοσης εντάλματος σύλληψης και προσωρινής κράτησης που είναι οι ίδιες, δηλαδή όσες αναφέρονται στο άρθρο 282 ΚΠΔ. (βλ. ά. 276 παρ.2 ΚΠΔ). Το ένταλμα σύλληψης είναι εκτελεστό, αν εκδοθεί νομότυπα, σε όλη την επικράτεια. Η εκτέλεσή του γίνεται με φροντίδα του Εισαγγελέα από τις αρχές στις οποίες έχει ανατεθεί η εκτέλεση ενταλμάτων (ά. 277 ΚΠΔ).

2. Το ότι συνελήφθη ο εν λόγω υπάλληλος και το συζητάμε ως γεγονός, δεν είναι επιλήψιμο, εκτός αν προτρέχουμε στο να τον δικάσουμε ή και να τον καταδικάσουμε, πράγμα που δεν επιτρέπει ο νομικός μας πολιτισμός. Η σύλληψη του κατηγορουμένου αποσκοπεί στο να τεθεί ο κατηγορούμενος στη διάθεση της ανάκρισης, να εξασφαλισθεί η απολογία του, να προχωρήσει ανεμπόδιστα η ανάκριση και να ικανοποιηθεί η κοινή γνώμη. Εξάλλου, αφής στιγμής αποκτηθεί η ιδιότητα του κατηγορουμένου με την άσκηση της ποινικής δίωξης (ά. 72 ΚΠΔ) συντρέχει υπέρ αυτού το τεκμήριο της αθωότητας. Το τελευταίο κατοχυρώνεται στο άρθρο 6 παρ. 2 της ΕΣΔΑ[3] και ορίζει ότι «παν πρόσωπον κατηγορούμενον επί αδικήματι τεκμαίρεται ότι είναι αθώον μέχρι της νομίμου αποδείξεως της ενοχής του»[4]. Το τεκμήριο της αθωότητας διατρέχει όλη την ποινική διαδικασία μέχρι την αμετάκλητη καταδίκη, η οποία και μόνον μπορεί να επιφέρει την ανατροπή του.

ΤΙ ΛΕΕΙ Ο ΝΟΜΙΚΟΣ ΜΑΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

3. Σύμφωνα με τις πληροφορίες, ο εν λόγω υπάλληλος οδηγήθηκε ενώπιον του Εισαγγελέα για να του απαγγείλει κατηγορία ή κατηγορίες, με βάση τα στοιχεία που προφανώς συγκέντρωσαν τα όργανα ελέγχου της υπόθεσής του. Κατά το άρθρο 279 ΚΠΔ, ο συλλαμβανόμενος με ένταλμα οδηγείται χωρίς αναβολή στον αρμόδιο εισαγγελέα, το αργότερο μέσα σε είκοσι τέσσερις ώρες από τη σύλληψη του.

4. Ο Εισαγγελέας μετά την προσαγωγή του κατηγορουμένου σ’ αυτόν πρέπει να ενεργήσει τα εξής :

Α) Αν πρόκειται για κακούργημα, ο εισαγγελέας παραπέμπει εκείνον που έχει συλληφθεί στον ανακριτή.

Β) Αν πρόκειται για πλημμέλημα, ενεργεί ως εξής: είτε 1) απολύει τον συλληφθέντα είτε 2) ασκεί εναντίον του ποινική δίωξη είτε εισάγοντας την υπόθεση με απευθείας κλήση στο ακροατήριο σε ρητή δικάσιμο, είτε παραγγέλλοντας κύρια ανάκριση, όταν προκύπτει ανάγκη επιβολής περιοριστικών όρων με διάταξη του ανακριτή (βλ. 246 παρ.3 ΚΠΔ), είτε παραγγέλλοντας προανάκριση. Η τελευταία ενεργείται από οποιονδήποτε ανακριτικό υπάλληλο μετά γραπτή παραγγελία του εισαγγελέα. «Παραγγελία για προανάκριση δίνεται μόνο για πλημμελήματα που υπάγονται στην αρμοδιότητα του τριμελούς πλημμελειοδικείου…», σύμφωνα με το άρθρο 244 ΚΠΔ. Ακόμη, η λεγόμενη τακτική προανάκριση είναι συνοπτική και περατώνεται με α) απευθείας κλήση του κατηγορουμένου στο ακροατήριο, εφόσον ο εισαγγελέας κρίνει από τη μελέτη της προανακριτικής δικογραφίας ότι προκύπτουν επαρκείς ενδείξεις ενοχής ή β) με (απαλλακτική) πρόταση του εισαγγελέα στο δικαστικό συμβούλιο ή με παραγγελία του εισαγγελέα στον ανακριτή εφόσον προκύπτει τέλεση κακουργήματος.

6. Σε αδρές γραμμές, αυτές είναι οι διαδικασίες που προβλέπονται με την προσθήκη και δυο ακόμα στοιχείων όταν ο κατηγορούμενος είναι και δημόσιος λειτουργός (όπως και στην προκειμένη περίπτωση, υπάλληλος του Δήμου Σπάτων – Αρτέμιδος), οπότε στην περίπτωση αυτή, εφόσον συνεχίσουν να υπάρχουν οι σε βάρος του κατηγορίες, τότε:

α) Η Εισαγγελία διαβιβάζει στην υπηρεσία του κατηγορούμενου υπαλλήλου (προς τον Δήμο) τον φάκελο της δικογραφίας με το σε βάρος του κατηγορητήριο, ώστε να λάβει γνώση η υπηρεσία του και

β) Η υπηρεσία του (εν προκειμένω ο Δήμος) επιβάλλεται να κινήσει (δια του Πειθαρχικού Προϊσταμένου) την προβλεπόμενη από τον Κώδικα Δημοτικών Υπαλλήλων, πειθαρχική διαδικασία (ΕΔΕ, κλπ), η οποία είναι εντελώς ανεξάρτητη από την ποινική διαδικασία της υπόθεσης. Στα πλαίσια της ανωτέρω πειθαρχικής διαδικασίας κατά του διωκόμενου υπαλλήλου προβλέπεται (ανάλογα με την περίπτωση) και η έκδοση πράξης με την οποία μπορεί να τεθεί ο υπάλληλος σε κατάσταση αργίας, έως τη λήψη των οριστικών κατά νόμο αποφάσεων της Δικαιοσύνης και του Πειθαρχικού Συμβουλίου, οπότε ο υπάλληλος λαμβάνει στο διάστημα της αργίας το 70 % των αποδοχών του.

- Τέλος, να τονιστεί ότι ο κατηγορούμενος τυγχάνει συγκεκριμένων δικαιωμάτων καθ’ όλη τη διαδικασία διερεύνησης ή εκδίκασης της υπόθεσής του, όπως είναι το δικαίωμα παράστασης με συνήγορο (100 παρ.1 ΚΠΔ), το δικαίωμα «σιωπής» (βλ. ά. 273 παρ.2, 366 παρ.3 ΚΠΔ), ανακοίνωσης των εγγράφων της ανάκρισης (101 ΚΠΔ), ακρόασης (άρθρο 20 του Συντάγματος) και δίκαιης δίκης. Η σημασία των δικαιωμάτων αυτών είναι καίρια για την εξέλιξη της ποινικής διαδικασίας, ούτως ώστε να επιτυγχάνεται η εναρμόνισή της με την καταστατική αρχή του πολιτεύματος, που είναι ο σεβασμός και η προστασία της ανθρώπινης αξίας (άρθρο 2 του Συντάγματος).

 

Αυτά, αγαπητοί αναγνώστες, για να είμαστε αντικειμενικοί, αυστηροί και  συνάμα δίκαιοι.

Επί του θέματος πλέον ΑΝΑΜΕΝΟΥΜΕ ΤΗ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ, παραπέρα βέβαια οι επί του θέματος πολιτικές εκτιμήσεις, περί αιτίων, δημοτικών ευθυνών, κλπ, είναι σεβαστές, αλλά σε καμία περίπτωση δε μπορούν να υποκαθιστούν τα όργανα απονομής του ΔΙΚΑΙΟΥ.

Το αν δηλαδή ο Δήμος λειτουργεί καλά ή κακά και το ότι αν λειτουργούσε καλά θα προλάμβανε και θα προστάτευε και τους υπαλλήλους του από παρεκκλίνουσες συμπεριφορές, αποτελεί ένα σοβαρό αντικείμενο συζήτησης ή εναπόθεσης συνευθύνης, αλλά δεν απαντά συγκεκριμένα επί της ανακύψασας υπόθεσης και της προσωπικής ευθύνης του διωκόμενου προσώπου.

Βέβαια, στο επίπεδο της λειτουργίας του Δήμου μας και της Δημοτικής Αρχής χωράει πολλή κουβέντα, κριτική και αμφισβήτηση, με βάση τα δεδομένα  γεγονότα, όπως εν προκειμένω η λειτουργία των στελεχών του, επί αποφάσεων των οποίων έχω στραφεί επανειλημμένα, επώνυμα και τεκμηριωμένα, εντοπίζοντας και φαινόμενα ακραίας κακοδιοίκησης. Όμως στα ζητήματα αυτά υπάρχουν και προσωπικές και συλλογικές ευθύνες, από εκείνες του Δημάρχου, των αντιδημάρχων, των δημοτικών συμβούλων, των υπηρεσιακών παραγόντων, έως και οι δικές μας ως πολιτών.

- Όμως, εν προκειμένω σε ό,τι αφορά το συγκεκριμένο διακριτό περιστατικό, το «ένοχος ή αθώος», θα το πει μόνο η Δικαιοσύνη, φίλοι μου, γιατί αλίμονο μας ως κοινωνία αν γίνουμε αυτόκλητοι δικαστές. Τότε το πράγμα πάει αλλού …… και αφήνω μόνους σας να το σκεφθείτε. 

Με σεβασμό σε τυχόν άλλες δικές σας απόψεις

Χ. Ποθουλάκης

---

[1] Προτιμητέος είναι ο όρος «προσωρινή κράτηση», έπειτα από τις αλλαγές που επέφεραν οι ν. 1128/1981, 2207/1994 και 2408/1996.

[2] Κατά την κρατούσα γνώμη, αν και ο νόμος δεν το ορίζει ρητά, πρέπει η γνώμη του Εισαγγελέα να είναι σύμφωνη.

[3]  Η «Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου» κυρώθηκε από την Ελληνική Δημοκρατία με το ν.δ 53/1974 και έχει αυξημένο τυπικό κύρος.

[4] Μπορούμε, ακόμη, να ανατρέξουμε στο άρθρο 9 της «Διακήρυξης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Πολίτη» του έτους 1789, όπου και αναφέρεται το εξής: «Tout homme est presume innocent jusqu’a ce qu’il ait ete declare coupable» («Κάθε άνθρωπος τεκμαίρεται αθώος μέχρις ότου κηρυχθεί ένοχος»).